As partes dun cruceiro

 Os cruceiros poden ter moitas formas e tamaños. Cada cruceiro é diferente, pero hai moitos elementos deles que se repiten. Para describir un cruceiro, temos que coñecer as súas partes.

O basamento é unha plataforma de varias gradas ou chanzos, ao pé da cruz, que eleva o cruceiro sobre o chan. Poden ter a base de moitas formas, cadrada, octogonal, ou redonda. 

O pedestal é unha peza xeralmente en forma de prisma que serve de base ao cruceiro.  Poden ter inscripcións coa adicatoria da cruz, a data, ou estar decorado con relevos (caveiras, instrumentos da paixón...)

O varal, tamén chamado esteo, é o fuste dunha columna máis ou menos esvelta, xeralmente esculpida dunha soa peza. Pode ser de sección redonda, cadrada ou octogonal, ou tamén con vultos coma gromos (cruces espiñentas). Poden tamén estar decoradas con relevos.

Os santiños son esculturas de santos aos que a xente do lugar tiñan devoción ou ao que o dedicante do cruceiro lle quería agradecer un favor. No varal tamén pode haber relevos cos instrumentos da paixón ou que aluden ao pecado orixinal, como Adán, Eva e a serpe.

O capitel é o remate da columna. Poden ser molduras simples ou imitar os capiteis clásicos, dóricos, xónicos (con espirais ou volutas), corintios (con follas). Tamén poden estar decorados con figuras (historiados), cabezas de anxos, caveiras ou outros elementos. Ás veces son redondos, en forma de esfera, representando o orbe ou o ceo.

A cruz pode ter formas variadas, estar máis ou menos decoradas e os brazos poden ter diferentes remates. Pode ser simple ou ter figuras (crucifixo). A figura de Xesús crucificado está na parte de diante (mirando para o camiño), mentres que na parte posterior soe aparecer unha imaxe da Virxe (a Piedade, ou as Angustias) ou dun santo. Algunhas cruces moi elaboradas representan escenas con varios personaxes, como o Desencravo (Xesús sendo retirado da cruz) ou a Deese (A Virxe e san Xoán ao pé da cruz). 

O pousadoiro é unha mesa que ás veces teñen os cruceiros diante, e serve para pousar o sartego dos mortos camiño do cemiterio para rezarlles un responso, ou para pousar a imaxe do santo cando se lle saca en procesión. Por iso soe haber pousadoiro nos cruceiros que están nos adros da igrexas, nos cemiterios ou nos camiños que conducen a eles.